Blog

Czy dłużnika alimentacyjnego można zmusić do płacenia alimentów?

Wpis dodany dnia: 27-04-2018

Uzyskanie wyroku sądowego bądź ugody zobowiązującej dłużnika do płacenia alimentów w satysfakcjonującej nas wysokości to dopiero połowa sukcesu. Nierzadko bowiem okazuje się, że dłużnik bądź nie posiada środków do zaspokojenia naszej należności bądź po prostu nie chce jej uiszczać lub robi to nieregularnie i w niepełnej wysokości.

Pojawia się wówczas pytanie jakie można podjąć kroki prawne, by wyegzekwować naszą należność.

Najczęściej stosowanym sposobem realizacji uprawnień wierzyciela jest wszczęcie egzekucji komorniczej. Obecnie wybór komornika sądowego należy do wierzyciela. Wierzyciel, dokonując wyboru komornika, składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika. Niezbędnym warunkiem wszczęcia takiej egzekucji jest przede wszystkim przedłożenie oryginału tytułu wykonawczego, czyli wyroku sądowego lub ugody sądowej, zaopatrzonej w tzw. klauzulę wykonalności.

W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych, komornik obowiązany jest z urzędu przeprowadzić dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz miejsca jego zamieszkania. Dochodzenie takie, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego, powinno być przeprowadzone w odstępach nie dłuższych niż 6 miesięcy. Warto ponadto zwrócić uwagę, iż w przeciwieństwie do egzekucji innych wierzytelności, komornik nie może umorzyć egzekucji w przypadku jej bezskuteczności tzn. w sytuacji gdy stwierdzi, że aktualnie dłużnik nie posiada majątku, z którego można wyegzekwować należność. Ponadto uregulowanie przez dłużnika zaległości alimentacyjnej, a także powstałych w toku postępowania kosztów egzekucyjnych, nie powoduje umorzenia postępowania komorniczego. Takowe może nastąpić dopiero w sytuacji złożenia przez wierzyciela (a nie dłużnika) wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Nierzadko niestety okazuje się, że wszczęcie egzekucji komorniczej nie spowoduje wyegzekwowania naszej należności, gdyż dłużnik bądź nie posiada majątku bądź skutecznie go ukrywa.

W takiej sytuacji można skorzystać z instytucji przewidzianych w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Zgodnie z rozdziałem II w/w ustawy w sytuacji bezskuteczności egzekucji (tj. egzekucji komorniczej w wyniku której w ciągu ostatnich 2 miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych) osoba uprawniona może złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, w którym mieszka, wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Wówczas organ ten zwraca się do analogicznego organu miejsca zamieszkania dłużnika o podjęcie wobec niego stosownych działań. Warunkiem wszczęcia takiego postępowania jest przedłożenie zaświadczenia sporządzonego przez komornika sądowego, prowadzącego z naszego wniosku egzekucję, w którym tenże wskaże informację o stanie egzekucji, przyczynie jej bezskuteczności oraz podejmowanych działaniach w celu wyegzekwowania alimentów. Ponadto komornik zobowiązany jest informować wskazane powyżej organy samorządu terytorialnego, na ich wniosek, o stanie egzekucji i przyczynie jej bezskuteczności, a także każdorazowo w przypadku zaistnienia okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. Z kolei wskazane organy również są zobligowane do udzielania komornikowi sądowemu informacji istotnych dla skuteczności egzekucji, zaś w przypadku bezczynności lub opieszałości komornika informują o tym właściwy sąd. Po przeprowadzeniu tzw. wywiadu alimentacyjnego, organ w którym złożono wniosek, może podjąć stosowne kroki m.in. przekazać informację do biura informacji gospodarczej w przypadku powstania zaległości powyżej 6 mies., poinformować urząd pracy o konieczności aktywizacji zawodowej dłużnika lub zobowiązać dłużnika do zarejestrowania się we właściwym urzędzie pracy. W przypadku braku współpracy dłużnika, przejawiającej się w odmowie lub uniemożliwieniu przeprowadzenia wywiadu, odmowie zarejestrowania się w urzędzie pracy, odmowie bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji zatrudnienia, stażu czy udziału w szkoleniu itp. organ wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Jeżeli wydana po przeprowadzeniu takiego postępowania decyzja o uznaniu dłużnika za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych stanie się ostateczna wówczas wójt, burmistrz lub prezydent miasta zamieszkania wierzyciela składa wniosek o ściganie dłużnika alimentacyjnego za przestępstwo określone w art. 209 kk oraz kieruje do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika. 

Działania takie wprawdzie nie wpłyną bezpośrednio na uzyskanie świadczeń alimentacyjnych, ale niewątpliwie mogą zadziałać mobilizująco na dłużnika.

W sytuacji, gdy postawa dłużnika jedynie chwilowo ulegnie poprawie tj. dłużnik zacznie na bieżąco płacić co najmniej 50 % kwoty bieżąco ustalonych alimentów przez 6 miesięcy, a następnie ponownie zacznie uchylać się od zapłaty alimentów, wierzyciel może złożyć kolejny wniosek i organ przeprowadza opisane wyżej postępowanie.

Należy ponadto dodać, że organ do którego wierzyciel złoży wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego, może ponadto wytaczać na rzecz wierzyciela powództwa w sprawach o roszczenia alimentacyjne.

Zgodnie z przepisami ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wierzyciel alimentacyjny może również ubiegać się o przyznanie świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego. Należy jednakże podkreślić, iż dotyczy to jedynie osób, gdzie dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza 725 zł (stan prawny na datę sporządzenia artykułu). Warto również wiedzieć, że świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego przysługują jedynie w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie wyższej niż 500 zł. Przykładowo, gdy w wyroku sądowym ojciec trójki dzieci został zobowiązany do płacenia na najmłodsze dziecko alimentów w wysokości 400 zł, drugie dziecko- 500 zł, zaś najstarsze 600 zł, wówczas matka dzieci może uzyskać świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego w wysokości 400 zł dla najmłodszego dziecka i po 500 zł na każde z dwojga starszych dzieci. Przyznane świadczenia przysługują osobie uprawnionej do ukończenia 18 roku życia, a gdy się uczy w szkole- do ukończenia przez nią 25 roku życia (chyba że jest niepełnosprawna- wówczas świadczenie przysługuje bezterminowo), bądź do momentu zawarcia związku małżeńskiego, jeżeli nastąpi to przed osiągnięciem w/w wieku. Szczegółowe zasady i tryb przyznawania i wypłacania świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego określa rozdział 4 ustawy z dnia 2 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Należy wreszcie wspomnieć, że w przypadku uchylania się przez dłużnika alimentacyjnego od uiszczania alimentów można zainicjować postępowanie karne w sprawie o przestępstwo z art. 209 kk. Na skutek nowelizacji wprowadzonej ustawą z dnia 23.03.2017 r. o zmianie ustawy- Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, treść tego przepisu uległa istotnej zmianie. Od dnia wejścia w życie nowelizacji tj. 08.05.2017 r., w sytuacji gdy dłużnik uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wielkości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem lub innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych zaległości stanowi równowartość 3 świadczeń okresowych, grozi mu kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Oznacza to, że ustawodawca zrezygnował z konieczności wykazania „uporczywości” działania dłużnika, a ponadto w typie podstawowym przestępstwa (art. 209 § 1 kk)  z konieczności wykazania, że jego postępowanie doprowadziło do narażenia na niebezpieczeństwo zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. W miejsce to wprowadzono „kryterium” zalegania ze świadczeniami alimentacyjnymi w wysokości stanowiącej równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych. W sytuacji zaś narażania osoby uprawnionej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych (art. 209 § 1a kk) dłużnik alimentacyjny może zostać ukarany karą nawet do 2 lat pozbawienia wolności. Nowelizacja, która weszła w życie w dniu 8.05.2017 r. wprowadziła ponadto nowe instytucje, które mogą zmusić dłużnika do niezwłocznego uregulowania zaległości alimentacyjnej już po przedstawieniu mu przez organ ścigania zarzutów. Zgodnie z art. 209 § 4 i 5 kk, sprawca chcąc uniknąć kary powinien w całości uregulować zaległe zobowiązanie alimentacyjne już w terminie 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego. Oznacza to zatem, że dłużnik alimentacyjny będzie musiał jeszcze przed skierowaniem aktu oskarżenia do sądu uregulować w całości zaległość alimentacyjną. W przeciwnym wypadku musi liczyć się z możliwością skazania wyrokiem karnym i orzeczeniem kary nawet do 2 lat pozbawienia wolności.

Opisane wyżej rozwiązania wprawdzie nie dają gwarancji, że dłużnik alimentacyjny zacznie regularnie płacić na dziecko alimenty w pełnej wysokości, niemniej ich uciążliwość może go zmusić do podjęcia wysiłku sprostania obowiązkowi alimentacyjnemu. Dotyczy to w szczególności dłużników, którzy z racji prowadzonej działalności czy wykonywanego zawodu nie mogą sobie pozwolić na ryzyko związane z zastosowaniem w/w instrumentów prawa (np. zawodowi kierowcy, osoby prowadzące działalność związaną z częstym przemieszczaniem się bądź osoby, których zatrudnienie jest uzależnione od wykazania niekaralności). Osoby zaś, które nie mają żadnego źródła dochodu, będą zmuszone podjąć wysiłek uzyskania pracy, bądź podniesienia swoich kwalifikacji.

adw. Anna Orzeł-Rożkiewicz

Pozew o rozwód w pigułce

Wpis dodany dnia: 12-03-2018

Z uwagi na coraz częściej inicjowane postępowania rozwodowe warto zastanowić się nad tym jak należy sporządzić pozew o rozwód, by nie tylko spełniał wymagania procesowe, ale i po to, by należycie artykułował nasze żądania i zabezpieczał nasze interesy.

Wymogi formalne

Punktem wyjścia naszych rozważań będą oczywiście wymogi formalne pozwu, gdyż od ich spełniania zależy czy sąd przyjmie sprawę do rozpoznania.

Pozew należy skierować do Sądu Okręgowego według właściwości ostatniego miejsca wspólnego zamieszkania małżonków, o ile jedno z nich jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu w jego okręgu.

W pozwie musimy podać swoje dane personalne i adresowe tj. imię i nazwisko oraz adres zamieszkania, na który będzie przesyłana korespondencja sądowa. Ponadto należy pamiętać o zamieszczeniu swojego numeru PESEL, a jeżeli wnosimy również o udzielenie zabezpieczenia na rzecz małoletnich dzieci- numery PESEL dzieci.

Analogicznie podajemy dane pozwanego tj. imię i nazwisko pozwanego oraz miejsce jego zamieszkania (nie istnieje prawny obowiązek podania numeru PESEL pozwanego, aczkolwiek zdarzają się sytuacje, że Sądy wzywają o podanie dodatkowo takiego numeru). Okoliczność, iż nie jest znane miejsce aktualnego pobytu pozwanego nie stanowi przeszkody do skutecznego zainicjowania i przeprowadzenia sprawy rozwodowej. W takiej sytuacji można bowiem w pozwie sformułować wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego. Należy jednak wskazać znany nam ostatni adres zamieszkania pozwanego, jak również opisać okoliczności z powodu, których nie jest znane jego aktualne miejsce pobytu oraz przedstawić dokumenty (np. informacja z Centrum Personalizacji Dokumentów MSW) czy inne dowody celem uprawdopodobnienia, że miejsce pobytu małżonka nie jest znane.

Należy ponadto pamiętać, iż z dniem 1 stycznia 2016 r. ustawodawca wprowadził dodatkowy wymóg formalny, który powinien zawierać każdy pozew- mianowicie oświadczenie czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. W sprawach rozwodowych oświadczenie takie de facto będzie dotyczyło tego czy małżonkowie starali się podjąć próby ratowania małżeństwa lub uzgodnienia zgodnych warunków rozstania, bądź wyjaśnienie dlaczego takowe nie nastąpiło- np. małżonkowie nie mają ze sobą kontaktu bądź mimo podejmowanych prób nie mogą znaleźć kompromisowego rozwiązania.

Należy ponadto pamiętać o załączeniu do pozwu opłaty sądowej, która obecnie wynosi 600 zł. Pozew należy złożyć w sądzie w dwóch egzemplarzach (jeden jest wysyłany do pozwanego).

Do pozwu należy również załączyć aktualne odpisy aktu małżeństwa oraz aktów urodzenia małoletnich dzieci.

 

Petitum pozwu

Najistotniejszą część pozwu stanowi jego petitum tj. część w której formułujemy żądania pozwu.

W sytuacji gdy rozwód dotyczy małżonków, nie posiadających małoletnich dzieci, w petitum zawieramy żądanie:

– rozwiązania małżeństwa stron przez rozwód- z wyłącznej winy pozwanego lub powoda/z winy obu stron/bez orzekania o winie,

– uregulowania sposobu korzystania z mieszkania przez rozwiedzionych małżonków (oczywiście dotyczy to sytuacji gdy małżonkowie nadal mieszkają razem; Należy w tym miejscu precyzyjnie wskazać do którego z pomieszczeń mieszkania/domu sąd ma przyznać wyłączne prawo korzystania powodowi, a do którego pozwanemu oraz które z pomieszczeń pozostawić do wspólnego użytkowania np. kuchnia, łazienka),

W pozwie możemy również zawrzeć dodatkowe wnioski:

– nakazania eksmisji małżonka z domu/mieszkania (Następuje to w sytuacjach wyjątkowych, gdzie jeden z małżonków swoim rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia dalsze wspólne zamieszkiwanie np. stosuje przemoc bądź nadużywa alkoholu),

– zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda alimentów (Należy wskazać precyzyjnie kwotę oraz termin płatności poszczególnych rat. W sytuacji gdy domaga się ich małżonek, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia musi wykazać, iż znajduje się w tzw. stanie „niedostatku”, gdy zaś drugi małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego uprawniony do alimentów nie musi wykazać powyższej okoliczności, a jedynie wykazać, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej),

– wniosek o dokonanie podział majątku wspólnego, o ile jego przeprowadzenie nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu (Sąd rozstrzyga taki wniosek zazwyczaj, gdy między małżonkami nie ma kwestii spornych w sprawach związanych z małoletnimi dziećmi, jak również w zakresie winy za rozkład pożycia małżeńskiego, a ponadto gdy małżonkowie są zgodni co do wartości i sposobu dokonania podziału majątku wspólnego).

W sytuacji, gdy małżonkowie posiadają małoletnie dzieci, w pozwie należy sformułować dodatkowe wnioski, które obowiązkowo muszą zostać rozstrzygnięte w toku sprawy rozwodowej tj. wniosek o:

– ustalenie miejsca pobytu dzieci (tj. „przy matce” lub „przy ojcu”; należy wystrzegać się podania dokładnego adresu zamieszkania dziecka, gdyż każdorazowo w sytuacji zmiany miejsca zamieszkania konieczne byłoby wszczynanie postępowania w przedmiocie zmiany wyroku rozwodowego),

– uregulowanie kontaktów dzieci z rodzicem pod którego pieczą się nie znajdują (Konieczne jest dokładne podanie dni miesiąca oraz godzin w jakich mają odbywać się spotkania, a także w jakim miejscu. Można też zastrzec, że kontakty te mają odbywać się bez udziału osób trzecich lub odwrotnie- przy obecności kuratora, matki, ojca itp.; Bez precyzyjnego uregulowania kontaktów utrudnione będzie wszczęcie postępowania egzekucyjnego (art. 598[15] kpc) w sytuacji niewykonywania lub niewłaściwego wykonywania przez osobę uprawnioną do kontaktu lub przez tą osobę pod której pieczą dziecko się znajduje, obowiązków wynikających z orzeczenia lub ugody zawartej przed sądem. Jedynie na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rozwiązanie takie jest przydatne w sytuacji, gdy małżonkowie sami potrafią porozumieć się w kwestii kontaktów z dziećmi, zaś sztywne regulowanie kontaktów jest bezcelowe, gdyż przykładowo jeden z małżonków pracuje za granicą czy w systemie delegacyjnym i nie potrafi z wyprzedzeniem wskazać swoich dni wolnych od pracy czy terminu powrotu do kraju),

– wniosek o wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi (np. poprzez powierzenie władzy obojgu rodzicom, bądź powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców przy jednoczesnym ograniczeniu tej władzy drugiemu z rodziców, bądź poprzez zawieszenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców czy pozbawienie władzy rodzicielskiej),

– wniosek o ustanowienie pieczy naprzemiennej (uwzględnienie takiego wniosku jest możliwe w sytuacji, gdy małżonkowie są w stanie porozumiewać się w kwestii wychowania dzieci; ustanowienie takiej pieczy możliwe jest tylko wówczas, gdy obydwoje małżonkowie posiadają pełną władzę rodzicielską nad dziećmi).

Jeżeli małżonkowie przedłożą do pozwu pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie sąd uwzględni je, o ile uzna że jest zgodne z dobrem dziecka. Wówczas sąd rozstrzyga zgodnie z wnioskiem stron.

– wniosek o zasądzenie alimentów na rzecz małoletnich dzieci stron (należy precyzyjnie wskazać kwotę oraz termin do którego mają być płacone alimenty, a także formę płatności; Warto zawrzeć wniosek, by sąd zasądził daną kwotę z ustawowymi odsetkami za opóźnienie),

W każdym pozwie warto zawrzeć wniosek o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania (bez wniosku sąd nie przyzna zwrotu kosztów postępowania od strony przeciwnej, w tym m.in. kosztów zastępstwa przez profesjonalnego pełnomocnika).

Ponadto warto, zwłaszcza w sytuacji posiadania małoletnich dzieci, zawrzeć wnioski o udzielenie zabezpieczenia na czas trwania postępowania rozwodowego.

Do najczęstszych wniosków o udzielenie zabezpieczenia w toku sprawy rozwodowej należą wnioski o uregulowanie kontaktów, bądź zasądzenie alimentów na rzecz małoletnich dzieci. Wnioski takie formułuje się podobnie jak żądania główne opisane powyżej, z tym że należy zaznaczyć, iż wnosi się o takie uregulowanie „na czas trwania postępowania rozwodowego”. W sytuacji zamieszczenia takiego wniosku już w pozwie, nie uiszcza się od nich dodatkowych opłat, co ma miejsce w sytuacji złożenia takiego wniosku w późniejszych pismach procesowych. Postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia są natychmiast wykonalne i obowiązują do momentu uprawomocnienia się wyroku rozwodowego w poszczególnej kwestii. Oznacza to już, że od momentu wydania postanowienia przez sąd będzie nam przysługiwało prawo do kontaktowania się z dziećmi w dniach określonych w postanowieniu, czy też że małżonek będzie zobowiązany do płacenia alimentów na dzieci.

W petitum pozwu należy ponadto sformułować wnioski dowodowe tj. wskazać dowód oraz okoliczność na jaką ma być przeprowadzony.

W sytuacji wskazywania świadków trzeba podać imię i nazwisko oraz dokładny adres ich zamieszkania. Często w sprawach rozwodowych formułowane są wnioski o przeprowadzenie dowodu z opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (w tej sytuacji należy liczyć się z koniecznością uiszczenia zaliczki), bądź o przesłuchanie małoletnich dzieci stron (sąd decyduje czy przesłuchać je biorąc pod uwagę wiek dzieci),  Dla wykazania sytuacji majątkowej najlepiej przedłożyć rachunki za utrzymanie domu, utrzymanie dzieci (najlepiej faktury imienne), zaświadczenia o zatrudnieniu itp. Nierzadko obecnie strony przedkładają różnego rodzaju zdjęcia, nagrania czy wydruki ze stron internetowych/portali społecznościowych.

Jeżeli przed sprawą rozwodową toczyły się inne sprawy sądowe pomiędzy małżonkami warto sformułować wniosek by sąd rozwodowy zwrócił się do tego sądu o nadesłanie akt i przeprowadził z nich dowody (np. sprawy karne o znęcanie czy sprawy rozpoznawane przez sąd rodzinny). W sytuacji, gdy przed sądem rodzinnym zostały wydane rozstrzygnięcia wręcz konieczne jest takie sformułowanie wniosku, gdyż sąd rozwodowy musi w wyroku wyraźnie zaznaczyć, że jego rozstrzygnięcie zastępuje to wydane przez sąd rejonowy.

 

Uzasadnienie pozwu

W uzasadnieniu pozwu należy w sposób zwięzły, aczkolwiek treściwy, opisać przebieg pożycia małżeńskiego oraz uzasadnić dlaczego wnosimy o wydanie rozstrzygnięć opisanych w petitum pozwu.

Opisując pożycie małżeńskie należy przede wszystkim wskazać kiedy zostało zawarte i z jakich względów, a następnie opisać najważniejsze zdarzenia jakie wpłynęły na to, iż relacje małżonków pogorszyły się, ze wskazaniem kiedy i dlaczego ostatecznie nastąpiło całkowite zerwanie więzi małżeńskich. Szczegóły pożycia będą ustalane w toku postępowania, zaś strony będą mogły dokładnie przedstawić przebieg pożycia w trakcie przesłuchania przed sądem. Jeżeli małżonkowie zawarli umowę małżeńską to warto o niej wspomnieć w uzasadnieniu. Dotyczy to również toczących się dotychczas postępowań sądowych.

Odnośnie żądań pozwu, należy krótko wyjaśnić dlaczego przykładowo uważamy, że to strona przeciwna ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, czemu chcemy, by miała ograniczoną władze rodzicielską (jak naruszyła lub przekroczyła obowiązki rodzicielskie), dlaczego to powód/pozwany powinien sprawować pieczę nad dzieckiem, bądź dlaczego w takich dniach i w takim miejscu powinny odbywać się kontakty z dziećmi (np. konieczny udział kuratora z uwagi na skłonność rodzica do nadużywania alkoholu).

Postępowania rozwodowe należą do spraw trudnych i wymagających regulacji wielu kwestii (zwłaszcza w przypadku gdy małżonkowie mają małoletnie dzieci), dlatego zachęcam, by nawet w sytuacji gdy nie decydują się Państwo na reprezentowanie przez profesjonalnego pełnomocnika, skorzystali Państwo z pomocy w sporządzeniu pozwu, bądź porady prawnej adwokata, specjalizującego się w prawie rodzinnym.

adw. Anna Orzeł-Rożkiewicz